Ik was cultuurminnaar tot op het moment dat ik over de rand van het artefact leunde, deze foto maakte en in de nasleep van dit feit mijn geloof in de schone kunsten verloor.
Het kunstwerk – een boekentoren – staat in de inkomhal van de nationale Klementinum bibliotheek in Praag. Ik zag een werveling van boekenruggen, titels als een draaikolk, een hemelverheffende spiraal van het vrije woord – dacht ik toen -.
‘Een uitzonderlijk talent die zo’n boekentoren weet te ontwerpen. De kunstenaar moet een belezen iemand zijn! Wie is het?’ vroeg ik aan de balie. ‘Kent u Metej Kren dan niet, Czech met Slovaakse roots?’ kreeg ik als antwoord. ‘Het spijt me, mevrouw, ik ben toevallige passant en nog te onwetend over de lokale cultuur.’ ‘Het is u vergeven, maar als u zich wil verdiepen in de wondere wereld van de afgevoerde lektuur moet u in Babel zijn over de Czechische grens in Slovakije.‘
En omdat reizen mijn nieuwsgierigheid aanwakkert, trok ik devolgende dag met de trein de grens over. ’Boeken omzetten in kunst, ik wou dat ik dit zelf had bedacht’ peinsde ik jaloers.
Ik wandelde het station uit en vermoedde dat het groepje Aziaten – zakenmensen, zo bleek later – naast een glimmend witte elektrische Mercedesbus met “Babel” in zwarte letters op de flank dezelfde bestemming had. Ik, rugzak op mijn rug, sloot me gewillig aan en torende uit boven het groepje. Een eveneens rijzige man die zijn charme nog aandikte met een extraverte hangsnor wenkte mij. ‘U daar, trotter, toeristen zijn ook welkom!’ zei de man. ‘Klopt, ik ben toerist maar ik ben ook cultuurminnaar,’ antwoordde ik verongelijkt. ‘Wat dan ook, stap in, er is nog plaats achteraan in de bus!’
De bus zat aardig vol. Ik liep door het gangpad en knikte vriendelijk naar mijn medereizigers. ‘Ook toerist?’ vroeg ik halfweg. ‘Neen, Alvin is mijn naam en ik ben curator voor een tentoonstelling moderne kunst in Washington DC.’ ‘Mooi, ook een cultuurminnaar’ en ik glimlachte begripvol terug. Ik liep door naar een vrije plek op de achterbank naast twee leuke dames in druk gesprek. Ze spraken Russisch. Beetje bij beetje kon ik uit hun gesprek opmaken dat de beide dames op verkenning waren gestuurd door hun chef in Moskou. Innovaties in design en interieur was hun ding. ‘Komen jullie ook met de trein van Praag,’ vroeg ik? ‘Neen, van het vliegveld van Wenen, de bus is ons daar vanmorgen komen oppikken.‘ Nog interessanter werd het toen een Zuidamerikaan op de bank voor mij er ongevraagd aan toe voegde dat hij het welcome-diner gisteren in Wenen super vond, maar toch uitkeek naar het echte werk.
‘Mijn naam is Victor Lukáĉ, zei de extraverte snor, microfoon losjes in de hand, ik ben uw gids vandaag. In mijn vorig leven was ik eerste lid van de communistische partij, burgemeester met een waardeloos salaris maar – knipogend eraan toevoegend – mét een Wartburg als bonus. Vroeger heette Babel Bilciĉ. Ah, Bilciĉ was unheimlich onder de communisten, niets te beleven. Na 89, toen de tijden keerden, paste de naam Babel beter in ons businessmodel. Babel is het nieuwe cool, daar moet ik u niet méér van overtuigen. Welkom!’
Een portaal van boeken rees voor ons op. Het was de toegangspoort tot Babel. ‘We rijden eerst een rondje door ons boekenpark en daarna kunnen jullie de artefacten zelf verkennen,’ zei onze gids.
Bij onze eerste stop herkende ik dezelfde boekentoren die ook in de bib van Praag staat. ‘Dit is ons basismodel, spiegels bovenaan en onderaan, stabiel van structuur, geschikt voor elke binnenruimte. Water – en schimmelproof, kan dus ook uw tuin of binnenhof sieren.’
Elk boek is bewerkt en doordrenkt met onze niet – ontvlambare ultra cellulose isolatieve biovernis, een product waarop wij nu het octrooi hebben. Het behoedt onze objecten duurzaam in lengte der tijden voor welke schimmel of verderf dan ook. Hoge warmte-isolatie gegarandeerd. Alle technische details krijgt u later. En oh, ook dit nog: het aantal verwerkte boeken in onze Babelpark benadert de twintigduizend kuub.’
‘Dames en heren, laat uw verbeelding de vrije loop, imagination! Het boek is passé; de boeksteen is de toekomst. Imagination!!!’
Even verder stond een robuustere versie van het basismodel boekentoren, een twintig meter hoge donjon met ingewerkte trap. ‘Onze architect- bouwers, onze internationale designers, zij zijn meesters in het spel van vorm en kleur. De volgende artefact is onze Dôme – u ziet hier naast mekaar de kleine versie, de babeliglo, en de grote babeldôme, geschikt voor optredens, debat en coctailpartys. Capaciteit kan per type Dôme variëren van 30 tot 300 man max.’
Onze ervaren gids deelde een catalogus rond en becommentarieerde uitgebreid de waaier aan objecten links en rechts van de piste. ‘Voor elk type artefact hebben we het geschiktste boekengenre geselecteerd: thrillers voor onze doolhofversies; spirituele lectuur in onze meditatieve ruimtes, geschiedenis in onze donjons en burchten, in onze arenas de politieke biografieën, voor onze gloriëttes en priëlen kozen we liefdesromans, avonturenverhalen in onze boekblokhutten en andere fictie in onze wervelende boekentorens – zoals u weet, Babel’s succesproduct -.’
‘Uw verblijf is ingepland in onze boekensuites aan de rand van het park. Alleen voor reservaties uiteraard,’ en toen keek hij uitdrukkelijk in mijn richting. Ik had het begrepen. Geen suite voor mij vannacht; ik had immers geen uitnodiging.
We stapten uit de bus en kregen ruim de tijd voor verkenning. Ik trok op met Alvin, de museumcurator uit Washington. ‘Het papieren boek is overbodig geworden, vertrouwde hij me toe. Dit hier is de nieuwe library en hij woog een microchip op de top van zijn wijsvinger. Hij bevat de ganse bibliotheek van Baltimore. Weet u, Babel AG voelt de tijdsgeest verdomd goed aan; het verwerkt, zeg maar, vreet bibliotheken, koopt ze allemaal op. Het bedrijf is gepatenteerd marktleider in de branche. Let op mijn woorden: Babel wordt het nieuwe Ikea van het boekenbedrijf. ’
Alvin en ik wandelden verder doorheen de demo – boekentorens op de Babel site. De eerste, “De Arena”, was gemetseld met bibliografieën en monografieën van bekende politici. Winston Churchill speechte er. “Het doolhof” was opgebouwd met uitsluitend thrillers en detectives met Agatha Christie, Nicci French, Simenon en Stephen King prominent aanwezig. Iemand las er voor uit de ‘Murder on the Oriënt Express‘. Bijbel, Koran en Tora werden afwisselend geciteerd in de religietoren. Tsjechov – mijn favoriete schrijver – zag ik geplet tussen Hemingway, Zola, Dostojewski en Shakespeare in de “Dome Classic”.
Toen zagen we dat de Aziatische delegatie – de Chinezen – werd afgeleid naar de kantoren van Babel AG. ‘Ze zijn ons een stap vóór, zei Alvin, de Amerikaan, ik heb geen mandaat gekregen van mijn bazen, zij wél. Peking wordt de grootste aandeelhouder van Babel. Zij hebben ooit de Chinese muur gebouwd, niet? ‘
O verbazing! Toen ik terug thuis met Maria ging lunchen in de cafetaria van de bib Tweebronnen in Leuven, stond op de binnenplaats het basismodel boekentoren opgesteld. ‘Mijnheer, dit is onze laatste aanwinst van de hier vooralsnog onbekende kunstenaar Metej Kren uit Tsjechië. Museum M heeft de aankoop met Babel AG weten te bezegelen. Hoe de kunstenaar beeldende kunst met woordkunst heeft weten te verbinden, schitterend toch!’ zei de onwetende jongeman met getrimd baardje en nauwsluitend design hemd die de opdracht had bezoekers te instrueren over het kunstwerk.
‘Jazeker jongeman, elk boek heeft zijn verhaal’, antwoordde ik gelaten. Grand museum Leuven! Ik stak mijn cultuurbarbaarse kop opnieuw in de toren en maakte deze foto:
Ik zuchtte, stak de straat over en ging voor koffie in café De Commerce
HOTEL PAPA aan de machtige rivier
Vlaamse Verhalen 