De meander-King klopt heftig gesticulerend aan op de deur van ons huisje.
Damien Hirst, Treasures from the Wreck of the Unbelievable (2017)
Moeraspoelslakken hangen in zijn baard; scharen van ellendige wolhandkrabben bengelen aan zijn broeksriem. Half mosmens.
Het is 27 juli 2018, de nacht dat de maan volledig verduistert.
‘Instappen, alle twee’ zegt de meanderking. Wij, Opa Bos en ik, hebben geen keuze. De meander-King roept ‘Scipper, volle kracht, vooruit tot aan de ‘Bocht van Wercht’ en daar links afslaan.’ Met een rivierspeedboot scheren we stroomopwaarts over de Machtige Rivier. Ondertussen stelt de meander-King zich voor: ‘ik ben Sander, de Meanderkoning en dit is, verwijzend naar de man aan het roer, Scipper. Scipper is ambtenaar en werkt voor het agentschap Meander, Open U uit Brussel.
Op naar de Bocht van Wercht waar mijn eega en ik wonen!’
In de Bocht van Wercht beveelt Sander, de meander- King, Scipper de boot stil te leggen. ‘Meander, open u’, roept Sander naar twee schaduwen die achter de oever opduiken, het zijn de ‘meanderopendoeners’, bewakers van de meander van de Bocht van Wercht. Zij draaien de oeverdeuren open en laten de speedboot binnen. ‘Ik woon hier in de Kingmeander, zegt Sander, wij verblijven hier …. mijn eega is Leandra , de meander- Queen. Zij staat ons ginds onder de wilg op te wachten.’ Een rijzige figuur met smartphone tussen haar schouder en kin geklemd staat te gesticuleren. Wuift ze naar ons of is ze druk aan het praten in haar telefoon? Beide. We naderen het ponton. Leandra, de meander-Queen, heeft lieslaarzen aan, een zwart-wit nauwsluitend waterafstotend pak, de haren verstopt in een eveneens zwart-witte badmuts. ‘Misschien zullen wij hier niet lang meer wonen’, horen wij haar zeggen in haar telefoon.
Opa Bos en ik zijn nog te onthutst van de verwarrende snelle acties en weten niet wat eerst te zeggen, wat eerst te vragen.
Leandra, de meander-Queen, springt in de speedboot. Sander, de meander-King, springt er uit. Zij wisselen van posities; hij blijft op het land, zij deint al op het water. Ik knijp me in de arm; het is geen droom. Ik hoor Leandra roepen naar de meanderopendoeners ‘Vooruit, open de meanderoeverpoort.’ De boot vaart behoedzaam langs de hoge poort de Machtige Rivier op. ‘Scipper, volle kracht, vooruit tot aan de Bocht van Bethekom, en daar rechts afslaan.’
Ondertussen doet Leandra haar verhaal: ‘De baas in Brussel overweegt de oude meanders op de Machtige Rivier terug open maken, plezier en vertier, kano, picknick, kunstornamenten, vogelwatchers, kijkhutten en rustzones om bij te tanken. Vannacht moeten Scipper en ik elk van de oude meanders bezoeken. Wij raadplegen hun bewoners over wat er Brussel te doen staat: pro of contra het openen van de oude meanders. Scipper en ik maken het rapport op dat morgenvroeg op het bureau van de baas in Brussel moet liggen.
Jullie, Opa Bos en jij, zijn onze getuigen!’
Leandra is al weer aan het telefoneren als de speedboot vertraagt aan de Bocht van Bethekom. Leandra, roept ‘Meanderthaler, open u’. Twee schaduwen steken hun koppen boven de graswand uit. Het zijn stoere meanderthaleropendoeners die met krachtige bewegingen de oeverpoort van de meander openzwaaien. ‘Meanderthaler?’ durf ik te vragen. ‘Ja, deze plek heet ‘Meander Meanderthaler’ omdat hij de oudste meander is van allen, ooit in een ver verleden opengereten door wassend water in de ijzerzandsteen van het Hageland. Wie hier woont draagt de geschiedenis, – soms een last , soms een lust – met zich mee. Het is het rusthuis onder de meanders. Mag ik u voorstellen aan … Moeder-Queen Meandra. Meandra begroet ons in een rolstoel op haar ponton. ‘Hoe denkt u over de plannen van Meander, Open U uit Brussel, moedertje?’ vraagt Leandra. ‘Wat eens was, komt nooit terug’ spreekt Meandra. ‘Dat zijn wijze woorden, moedertje, ik noteer in mijn rapport: Contra.’
De maan verduistert totaal als we de Bocht van Bethekom uitdraaien.
‘Nu terug naar de Bocht van Hellicht , Scipper!’ ‘Hel’,de naam kan niet beter gekozen zijn, Hellemeander. Het lawaai is hels. Leandra deelt oorbeschermers uit aan Scipper en ons. ‘Ik moet hun mening kennen, zegt Leandra, zij zwijgen nooit maar zeggen weinig en toch wil ik weten hoe zij denken over de plannen.’ Brulkikkers met honderden in getal kwaken en brullen; kouwen en kraaien, ook met honderden, krassen en kra-kraken nog scherper.
‘Wij zijn gestraft; ze moeten ons niet in het dorp. Wij houden Chantilly en Rosaly wakker en de burgemeester verbant ons ’s avonds naar Meander Hel. Het is ons lot’, schreeuwt de grootste lawaaimaker ons toe. ‘De plannen van Brussel? Hoe we daarover denken? ‘Na een heldere dag, komt de nacht in hel, het is ons lot, kraait de lawaaimaker mysterieus. ‘Dat zijn donkere woorden, ik noteer ze in mijn rapport: Pro.’
De maan begint terug op de lichten als we Hel verlaten. De nachtelijke tocht gaat verder naar de derde meander in de Bocht van Schot. ‘We hebben nog een lange tocht voor de boeg’, zegt Leandra en ze maant Scipper aan tot spoed. Aan Meander Schot lag ooit een kade. Hier woonden vissers, kasseistampers,steenkappers, ijzerzandsteenvreters, molenaars en bierbrouwers; wat veel drukte was voor zo’n klein haventje. De nachtburgemeester en eigenaar van café “De Zwaan van Aarschot” staat ons op te wachten. Leandra pakt hem vriendelijk bij de arm en ze vraagt ‘Moeten de meanders terug open nachtburgemeester?’ ‘Wat goed is voor de beurs; stelt nooit teleurs, om de poen is het te doen‘ antwoordt de nachtburgemeester – cafébaas, die natuurlijk denkt aan de centen en de inkomsten voor de stad. ‘Tol op kano’s en een vergoeding per afgelegde kanokilometer zou ons ook kunnen bekoren’. Zo noteer ik het in mijn rapport: Pro.
‘Scipper, kom op, we hebben nog vijf meanders te gaan.’
We verlaten de meander van Schot en stuwen op naar de Boerenmeander in de Bocht van Langdorp. De poort blijft dicht. Geen boerenmeanderpoortopendoeners hier. ‘Hallo is daar iemand’ roept Leandra, boerenmeander open u!’ Een tractor op reuzebanden en met felle zoeklichten komt als een helse waakhond de oever overgerold. De boer roept woedend: ‘Hier geen bevers! Als we de Boerenmeander terug zouden openmaken, stroomt er vers water binnen en dan komen de bevers hier hun kunstjes vertonen. Meander, open u? Meander toe, opvullen die put! Hoepel op, queen Leandra, en schrijf het op in uw rapport: Contra.’
‘Ophoepelen dan maar’ maant Leandra Scipper aan en snel naderen ze de Bocht van Ril. Daar ligt Meander Nieuw Beversluis. De meanderdam van puntige staken gaat krakend open; de beverdamopendoeners kennen hun vak. Leandra wenkt Weandra die ons te woord staat. ‘Hier hebben wij, bevers, de strijdbijl met de boeren begraven. In Nieuw Beversluis verbouwen we nu meloen, komkommer en munt en leveren het aan de boer voor de ochtendveiling. Voor vers water duwen we de damdeuren open.’
‘Voor jullie moet de meander van Nieuw Beversluis openblijven, hé?’ ‘Zeer zeker,’bevestigt Weandra. Leandra noteert: samen slim in nieuw beversluis (Pro).
Bever Weandra vraagt Scipper om een vracht meloenen, komkommers en verse munt mee te nemen voor de biomarkt in Zichem. Ze laden de speedboot gevaarlijk vol. Leandra trekt een bezorgd gezicht want dat zal onze vaart stroomopwaarts vertragen en het zicht belemmmeren, vreest ze. En, inderdaad, met zo’n halve groentenmarkt aan boord mist Scipper de Bocht van de Scherpe Heuvel. ‘Terugkeren onmiddellijk, we hebben geen tijd te verliezen, het is al na middernacht, roept Leandra. Scipper legt aan tegen het ponton van de Mariameander in het bedevaartsoord onder de eik van Maria waar pater Vandenheuvel ligt te slapen.
Leandra schudt de pater wakker. Pater Vandenheuvel sprenkelt wijwater en wrijft hiermee de slaap uit zijn ogen. Als hij Leandra ziet sprenkelt hij nog kwistiger in het rond want zo’n mooie verschijning als Leandra met haar hoge lieslaarzen en haar zwart-wit nauwzittend waterafstotend pak, is er hier niet meer verschenen sinds Maria van Onder de Eik van Scherpenheuvel, denkt hij. ‘Sorry queen Leandra, hoe kan ik u ter willle zijn?’ vraagt de pater. ‘Antwoord op mijn vraag, zegt Leandra kortaf, want zij vreest dat pater Vandenheuvel haar de basiliek in wil tronen, ‘pro of contra het openen van de basiliekmeander, pater?’ ‘Hoe meer zielen hoe meer vreugd. antwoordt pater Vandenheuvel. Scipper noteert: Wijwater, pater, veel getater (Geen pro, geen contra).
Overladen met watermeloenen, komkommers en bosjes munt, kwakkelt onze speedboot verder en naderen we de Bocht van Zichem. Daar ligt Meander Klaas Ernest Alexander. ‘Klaas Ernest Alexander was de populaire heimatschrijver van Zicht en hij kwam bij tijd en wijle de rust zoeken in deze meander’, zo vertelt Klaas Alexander junior aan Opa Bos en mij. Ondertussen laden Leandra en Scipper de watermeloenen, komkommers en munt over in de tien kruiwagens van Klaas Alexander junior voor de biomarkt morgenvroeg. ‘Wij willen de oude meander zo houden, rustiek. Geen gedoe met bevers of ander waterwild, geen boerenijsjes zoals rond het klooster van Averbode, idyllisch moet het zijn en blijven, zoals in de boeken van grootvader’ zegt Alexander junior beslist. Leandra noteert: Wat oud is, goed is (Contra).
‘Scipper, kom op, het wordt al daglicht, hanen beginnen te kraaien en we hebben nog één bocht en één meander te gaan’. Scipper, die verlost is van het gewicht van een halve groentemarkt, trekt op met zijn speedboot op naar de stad Diets.
‘Open u, Meander van Diets!’. Open u, Meander van Diets!’roept Leandra opnieuw. Er gebeurt niets. Helemaal niets: geen meanderpoortopendoeners hier. Het stadje slaapt vredig.
Scipper zet de motor af en we peddelen met onze speedboot verder tot diep in de stad. Een vroege vogel staat op de kaai. ‘Wij zoeken de Meander van Diets’, zegt Leandra, maar we vinden hem niet. Kan u ons helpen, beste man?’ Jazeker, mevrouwtje, ik ken u van televisie, u bent toch Leandra, de meander-Queen en uw man is Sander, de meander-King.’ Ja, vroege vogel, ik wil best met u over koetjes en kalfjes praten, maar wij hebben een opdracht van Brussel. Ons rapport moet af zijn tegen 9 u. vanmorgen. De baas van ‘Meander, Open U!’ in Brussel wil weten of u de meander van Diets open of gesloten wil.’
‘Maar mevrouwtje toch, gij zijt niet van de streek zeker? Uwe boot ligt óp de meander en gij staat met uw lieslaarzen, bij wijze van spreken, tot aan uw schone liezen in de meander! Wij van Diets hebben zelf, waar ooit de rivier was, onze meander opengelegd, met de blote hand opengelegd en zelf gegraven tot hier aan de kaai en dan weer verder de stad uit. Onze meander loopt nu door de stad’, zegt de man fier. Kom, schrijf uw rapport hier op mijn caféterras op de kaai. Ik zorg voor koffie en croissants.’
Scipper en Leandra noteren: ‘Dietse stadsmeander is Open!’
Scipper neemt zijn smartphone en belt Brussel. ‘Beste baas ‘Meander, Open U’, ons rapport komt er aan. Onze getuigen Opa Bos en Jozef zullen ons rapport mee ondertekenen.’
Sterke koffie houdt ons wakker en maakt ons wakker.
_____________________________________________
Dit is wat Scipper aan Brussel rapporteert:
Rapport aan de hoogste baas van ‘Meander Open U’ in Brussel.
Het rapport is opgesteld door Scipper, meander- Queen Leandra en is mee ondertekend door getuigen Opa Bos en J.Z. Datum: nacht van vrijdag op zaterdag 27.07.2018 bij volledige maansverduistering
| NR | Bochtnaam | Meandernaam | Contactpersoon | Advies per meander | Pro / Contra Onbeslist |
| 1 | Bocht van Wercht | Meander King | Sander & Leandra | Disneyland | Pro |
| 2 | Bocht van Bethekom | Meander Meanderthaler | Moeder Queen Meandra | ‘Wat eens was, komt nooit terug’ | Contra |
| 3 | Bocht van Hel | Hellemeander | Grootste lawaaimaker | ‘Na een heldere dag, komt de nacht in hel, het is ons lot’ | Pro |
| 4 | Bocht van Schot | Meander Schot | Nachtburgemeester | ‘Wat goed is voor de beurs; stelt nooit teleurs, om de poen is het te doen‘ | Contra |
| 5 | Bocht van Langdorp | Boerenmeander | Boer met tractor | ‘Meander toe, opvullen die put’ | Contra |
| 6 | Bocht van Ril | Nieuw Beversluis | Bever Weandra | ‘Samen slim in nieuw beversluis’ | Pro |
| 7 | Bocht van de Scherpe Heuvel | Maria Meander | Pater Vandenheuvel | ‘Wijwater, pater, veel getater’ | Neutraal |
| 8 | Bocht van Zichem | Meander Klaas Ernest Alexander | Klaas Alexander junior | ‘Wat oud is, goed is’ | Pro |
| 9 | Bocht van Diets | Stadsmeander | Vroege vogel | ‘Dietse stadsmeander is al open!’ | Pro |
Advies van Scipper, meander- Queen Leandra, Opa Bos en J.Z. aan de hoogste baas van ‘Meander Open U’ te Brussel: ‘ Wat eens was, komt ooit terug’
Hotel Papa aan de Machtige Rivier / 2018
Meer over het Sigmaplan voor de Demer : https://sigmaplan.be/nl/projecten/demervallei/wat-zijn-de-ingrepen/herstel-van-meanders/
Vlaamse Verhalen 